A. Əvvəla, Allaha (c.c) sığınaraq və Rəsulun (s.a.s) uyaraq, İslamın
prinsiplərinə riayət olunmalıdır.
Bu işin birinci və ən doğru yolu Allah(c.c) və Rəsulu (s.a.s) ilə çox
yaxşı münasibət qurmaq, İslamın prinsiplərini həyatımızın bir parçası halına
gətirmək, qəlbən dərinləşmək və tərtəmiz havamızla öz aləmimizi yaşamaqdır. Bir
yandan bunlara əməl edərkən, digər yandan da hər hansı bir boşluq və günah
pəncərəsindən sıza biləcək heç bir çirkin ruhu da yaxınımıza buraxmamalıyıq. Ruhda
əmələ gələn bir dəlik onların sızmasına fürsət verə bilər.
B. Feli (hərəkətlə edilən) və qövli (sözlə edilən) dua ilə Cənab-i Haqqa
(c.c) yönəlməlidir.
Cinlərin
və xəbis ruhların şərlərindən qorunmaqda önəmli olan ikinci bir amil, xüsusilə
duanın ibadətimizin bir parçası olması və bir silah olaraq dilimizdən
düşməməsidir.
Dua feli və qövli olmaqla iki qismə ayrılır.
Əkinçinin tarlasını şumlaması, əkməsi, sulaması feli bir dua, sonra da əl açıb,
“Ya Rəbbi, bərəkət ehsan elə, rəhmətini bol-bol ver”, -deyərək yalvarması qövli
duadır.
Birinci dua olmadan ikincinin edilməsi
insana hər hansı bir şey qazandırmayacaqdır. Əksinə olaraq sadəcə feli dua ilə
kifayətlənmək də doğru deyildir. Bu, nəinki bərəkəti, hətta ibadəti belə
yarımçıq qoyacaq və gördüyü bütün işlər qarşısında rəqəm olmayan sıfırlardan
ibarət olacaqdır.
Deyək ki, möminlərdən biri “Ya Rəbbi,
möminləri müzəffər eylə”, -deyərək dua edər. Bu gözəl bir duadır, lakin kifayət
deyildir. Çünki quşlar tək qanadla uça bilməz. Əfəndimizin (s.a.s) Bədir
Savaşından əvvəl tam hazırlıq görməsi və sonra da bütün mənliyi ilə dua etməsi
onu göstərir ki, əvvəlcə feli dua ediləcək, yəni səbəblər dairəsində icrası
zəruri olan işlər icra ediləcək, mümkün qədər səbəblərə riayət ediləcək,
arxasınca da sözlü dua üçün əllər açılacaqdır.
Başqa bir misalla fikrimizi daha da
aydınlaşdıraq. Vücudumuzda bir nasazlıq və xəstəlik hiss edəndə tez həkimə
gedir və müxtəlif dərmanlardan istifadə edirik. Bu da feli bir duadır. Ardınca
şəfanı verən Cənab-i Haqqa əl açıb, şəfa diləməyimiz isə sözlü duadır. Bəzən,
ola bilsin ki, sadəcə Allaha yaxınlaşmaqla və sözlü dua etməklə
xəstəliklərimiz, baş və diş ağrılarımız sağalsın, amma bəzən də Allahın diləyi
başqa olur və həkimə müraciət etməyimiz lazım gəlir. Əfəndimiz (s.a.s) “Allah
hər dərdin dəvasını yaratmışdır, müalicə olunun” (Buxari və Müslim rəvayət
etmişdir) buyurmaqla, bu feli duaya bizi təşviq etmişdir. Belə ki, yuxarıda da
qeyd etdiyimiz kimi şəfanı Allahdan (c.c) bilərək etdiyimiz və bir ibadət
vəzifəmiz olan sözlü dua kifayət etmədiyi kimi, feli dua da etməyə bilər və
Allah (c.c) şəfanı bəzən iki duaya birdən, bəzən də, sadəcə birinə bağlayır. Hər
şey Onun əlindədir. Elə insanlar var ki, sözlü duanın nə olduğunu bilmədikləri
halda, sağ-salamat və zövq-səfa içində yaşayırlar; bunun əksinə bəzən
dava-dərmanı, dilindən duası əksik olmayan, Allaha (c.c) sidq ürəklə bağlı
insanların isə həyatlarını dərd və məşəqqətlərlə yaşadıqlarının şahidi oluruq. Belə
mənzərələrlə qarşılanda insan edilən duaların qəbul olunmadığını zənn edir. Lakin
duaları qəbul etmək başqa, dualara cavab vermək bambaşqadır. Edilən hər duanı
Allah eşidir və heç vaxt cavabsız qoymur. Dualar bəzən o anda, bəzən
gecikdirələrək, bəzən də axirətdə verilmək şərti ilə cavablandırılır. Bu,
tamamilə Cənab-i Haqqın hikmətinə bağlıdır. Köməyə həkim çağrılanda, o
sifarişinizi qəbul edib gələr, lakin “Mənə filan dərmanı ver”, -deyə dərmanları
özünüz seçsəniz həkimə müraciətin bir mənası qalmaz. Köməyinizə gələn həkim
müayinədən sonra dərman seçməyinizə məhəl qoymadan lazımı dərmanları verər və
ya heç dərmana ehtiyac görməz. Həkim odur, xəstə haqqında qərar vermə haqqı da
ona aiddir. Bənzətmədə xəta olmasın, Cənab-i Haqq da qulun dualarını hər zaman
eşidir, eşitdiyini də qəlbə rahatlıq verərək hiss etdirir. Çünki O, insana şah
damarından daha yaxındır. Lakin hikmət sahibi olan Allah qulun hər istədiyini
verməz. Çünki bəzən qulun istədiyi ona zərərli olur, bəzən isə Allah quluna
daha sonra və gözəl bir mükafat vermək məqsədi ilə duanın cavabını sonraya
saxlayır. Xülasə, mülkün sahibi Odur və
mülkündə istədiyi kimi davrana bilər. O, əbəs iş görməz, gördüyü hər bir işin
bir deyil minlərlə hikməti var.
Eyni zamanda onu da bilmək lazımdır ki, dua
da namaz kimi bir ibadətdir. Dua səmimi, təmənnasız və nəticəsi vaxtından əvvəl
istənmədən edilməlidir. O (c.c) kərəm sahibidir, qulunu heç ummadığı bir anda
sevindirə bilər. Tezliklə nəticə əldə edilsin, arzular həyata keçsin deyə
edilən dualar ola bilsin ki, qəbul olunmasın. Belə dualar səmimi və təmənnasız
olmadığına görə, Allahın qəbul məqamına yüksəlmələri mümkün olmaya bilər.
Dua nəticəni dərhal əldə etmə niyyəti ilə
edilməməli, lakin Haqqın dərgahından da heç vaxt ayrılmamalı, dualara
səmimiyyətlə davam edilməlidir. Allaha davamlı yaxın olma cəhdimiz, Ondan hər
zaman xeyirli nə isə onu istəməyimiz, günahların payız yarpaqları kimi
töküldüyü, fəzilət və insani keyfiyyətlərin artdığı o qapıda sədaqət
göstərməyimiz, imtahanda olduğumuzu unutmadan nəticələri axirətədək
gözləməyimiz səmimi ibadətin nişanəsidir.
C. Allahın yanında məqbul olduğuna inandığınız kimsələrin duaları istənilməlidir.
Allah yanında dəyərli, duaları qəbul olunan
möhtərəm şəxslərə müraciət edib onlardan dua istəmək çox əhəmiyyətli və
yararlıdır. Belə ki, Əfəndimiz (s.a.s) belə müraciətlər tez-tez olunurdu. Əhməd
İbn Hənbəl, Əbu Davud və Təbəraninin rəvayətlərində Ümmü Hani (Allah ondan razı
olsun) belə nəql edir:
“Allah Rəsuluna dəli bir uşaq gətirdilər. Əfəndimiz
ona toxunaraq, “Çıx, ey Allahın düşməni!” –dedi. Sonra uşağın üzünü yuyub dua
etdi və uşaqda heç nə qalmadı. Biz də təqvalı şəxslərə müraciət edib, onlardan
dua etmələrini diləməliyik. İnşaAllah Cənab-i Haqq da şəfa ehsan edər.
Cinlərin təcavüzünə məruz qalan şəxs dərhal
cindarlara müraciət etsə, bu onda qorxu oyadıb mənəviyyatını zədələyə bilər. Belə
insan isə istismar edilməyə hazır haldadır. Filan kəsdən bir dua, filandan iki
dua yazdıra-yazdıra zavallı xəstəni dua daşıyana çeviririk. Bu dualardan biri
itəndə də xəstə qorxudan tir-tir titrəməyə başlayır və ümidsizliyə qapılır. Yəni
dua şəfaya səbəb olmur, daha çox narahatçılığa səbəb olur. Buna görə də şəxsən
dua etmək ən yaxşısıdır. Abdullah İbn Amr (r.a) uşaqlarına dua öyrədər,
bilməyənlərin də üzərinə yazıb qoyardı. Buna da çox bel bağlamaq olmaz. Belə
ki, SƏHİH hədislərə görə, Əfəndimiz (s.a.s) 70 min insanın sorğusuz-sualsız
cənnətə girəcəyini müjdələyərkən, onlardan, bazubənd bağlamayanlar, üzərində
gəzdirmək məqsədi ilə yazılan dualara etibar etmədən Allaha təvəkkül edənlər
deyə bəhs edir. Buna görə də həm duaya davam, həm də Allaha (c.c) təvəkkül
etmək ən doğru davranışdır.(Hətta “dua üzərimdə var” deyib dil ilə duadan
uzaqlaşmaq təhlükəsi də var. Ən yaxşısı Allaha şəxsən dua etməkdir.)
D. İmanlı psixiatr və həkimlərə müraciət edilməlidir.
Bu
mövzu ilə əlaqəli başqa bir tövsiyəmiz də Allahı inkar etməyən, ruhlara,
cinlərə inan mütəxəssis psixiatrlara getməyinizdir. Sinəsində imansız qəlb
gəzdirən, ruhu mənəviyyatdan məhrum, vicdan və hissləri arasında müvazinət qura
bilməyib ikili həyat sürən həkimlər, xəbis ruhların təcavüzünə məruz qalanlara “qadınlarla
münasibət qur, ye-iç, əylən, pis düşüncələrdən uzaqlaşmağa çalış”, -deyirlər. Belə
məsləhətlər vermək susamış insana dəniz suyunu göstərməyə bənzəyir. Onsuz da
insanı xəstələndirən mənəvi qidasızlıq, mənəvi düşkünlük və günahkar insanlarla
oturub-durmaqdır. Əlbəttə, bu cür düşüncə üzərində qurulan tibb sahəsi də,
təbib də təkgözlüdür, yarımçıqdır. İtirdiyi o ikinci gözünü tapana qədər də bu
korluqdan xilas ola bilməyəcək.
E. Ayətül-kürsi, Müavvizəteyn (yəni Fələq və Nas surələri) və başqa
dualara müraciət etmək lazımdır.
©
Hər şeydən əvvəl vacib
olan Allaha (c.c) sığınmaq və Onun himayəsinə girməkdir. Allah-Təala “Qurani-Kərim”də
də qullarına elə bu cür əmr edir: “Əgər sənə şeytandan bir vəsvəsə gəlsə,
Allaha sığın. Çünki O, Eşidəndir, Biləndir” (əl-Füssülət, 41.36). Yəni “Əuzu
billəhi minəş-şeytanir racim” de! Bundan başqa “əl-Möminin” surəsinin 97 və
98-ci ayələrini əzbərləyib oxumağı da tövsiyə edirik.
©
“əl-Bəqərə” surəsinin “gözü”
olan “Ayətül-kürsi” Əfəndimiz (s.a.s) tərəfindən şəxsən tövsiyə edilmişdir. Səhabələrdən
biri zəkat malına əl uzatmaq istəyən insan surətində bir xəbis ruhu
yaxalamışdı. Həmin xəbis ruh canını qurtarmaq üçün “məni buraxsan, mən də sənə
özünü bizdən qoruya biləcəyin bir dua öyrədərəm. O Ayətül-kürsidir”, -demişdir.
Əfəndimiz (s.a.s) də, “O, yalançıdır, lakin bu dəfə doğru söyləmişdir”,
-deyərək onu təsdiqləmişdi.
©
Əfəndimizə (s.a.s)
yəhudilər tərəfindən cadu ediləndə Müavvizəteyn, yəni “Fələq” və “Nas” surələri
oxunaraq cadunun təsiri aradan qaldırılmışdır. Bundan başqa, Peyğəmbərimiz
(s.a.s) Aişə anamızın (r.a) dediyinə görə, “səhər-axşam üç dəfə “Fələq” və “Nas”
surələrini oxuyar, hər iki ovucunu birləşdirərək içinə üfləyər və hər dəfə də
əllərini bədəninin əl çatan yerlərinə sürtərdi”. Yenə Əfəndimiz (s.a.s)
səhər-axşam üç dəfə “Bismillahilləzi lə yədurru məasmihi şəyun filardi vəla
fəssəmai və huvəs-Səmiul Alim” deyərdi. Bu da Allahın izniylə iflic xəstəliyinə
məruz qalmamağın təminatıdır. Yenə “Əuzu bi-kəlimati ilahit-tammati min külli şeytanin və hammətin və min külli aynin
və lammətin” duasını da tövsiyə və təcrübə edilən dualar arasına daxil
etmişdir.
©
İmam Qəzali
Həzrətlərinin bu məslə ilə bağlı tövsiyəsi 1 dəfə “Bismillahir Rahmənir-Rahim”,
10 dəfə “Allahu Əkbər”, 19 dəfə “La yuflihus sahiru haysu əta” (Taha, 20/69) və
“Min şərrin nəffəsəti fil uqad” (ən-Nas, 114/4) oxumaqdır.
©
Bir başqa tövsiyə isə
hər dəfə əvvəlcə bir qurtum su, çay, ya da şorba içib ardınca yuxarıda zikr
edilən bu iki ayə oxunmalı və bu 19 dəfə təkrarlanmalıdır.
©
Bu mövzu ilə bağlı bir
çox dualar vardır ki, onları hədis kitablarına baxmaqla və ya bu haqda məlumatı
olan şəxslərdən soruşmaqla öyrənmək olar. Bundan başqa “Cövşən” və “Qəsideyi-Bürdə”
ni də tövsiyə etmək olar.
* Osman Bilgen - Müxtəsər Elmihal, İslamın beş təməl şərtinin qısa izahı